رئیس‌جمهور تایوان و وزیر خارجهٔ آمریکا در سی‌و‌ششمین سالگرد واقعه‌ای که چین آن را تابو می‌داند و هیچ مراسم عمومی برای یادبود آن برگزار نمی‌شود، گفتند که جهان هرگز سرکوب اعتراضات میدان تیانآنمن پکن در سال ۱۹۸۹ را فراموش نخواهد کرد.
رویدادهای پیرامون میدان مرکزی پکن در ۴ ژوئن ۱۹۸۹، زمانی که نیروهای چینی به سوی تظاهرکنندگان طرفدار دموکراسی شلیک کردند تا اعتراضات دانشجویی را پایان دهند، در چین علناً مورد بحث قرار نمی‌گیرد و سالگرد آن به صورت رسمی گرامی داشته نمی‌شود.
مراسم یادبود عمومی در شهرهای خارجی از جمله تایپه برگزار می‌شود، جایی که مقامات ارشد دولت تایوان اغلب از این فرصت برای انتقاد از چین و درخواست از این کشور برای پذیرش آنچه که انجام داده است استفاده می‌کنند.
لای چینگ-ته، رئیس‌جمهور تایوان، روز چهارشنبه ۱۴ خرداد در پستی در شبکهٔ اجتماعی فیسبوک، از شجاعت کسانی که در آن تظاهرات شرکت داشتند، تقدیر کرد و گفت: «حقوق بشر مفهومی است که تایوان و دیگر دموکراسی‌ها آن را مشترکاً دارند و از نسل‌ها و مرزها فراتر می‌رود».
او افزود: «یادبود واقعه ۴ ژوئن تیانآنمن تنها برای عزاداری بر گذشته نیست، بلکه برای تداوم این حافظه است».
رئیس‌جمهور تایوان تصریح کرد: «دولت‌های استبدادی اغلب تصمیم می‌گیرند تاریخ را سرکوب و فراموش کنند، در حالی که جوامع دموکراتیک بر حفظ حقیقت تأکید دارند و از فراموش کردن کسانی که جان خود و رویاهایشان را برای مفهوم حقوق بشر فدا کردند، امتناع می‌کنند».
لای چینگ-ته افزود: «ما نه تنها هرگز تاریخ را فراموش نخواهیم کرد، بلکه هر روز ارزش‌های اصلی خود را پیاده خواهیم کرد».
در بامداد روز ۴ ژوئن ۱۹۸۹، تانک‌های چین وارد میدان تیانآنمن شدند و تظاهرات طرفداران دموکراسی که هفته‌ها توسط دانشجویان و کارگران ادامه داشت، را به خاک و خون کشیدند.
چین هرگز آمار کامل کشته‌ها را اعلام نکرده، اما گروه‌های حقوق بشری و شاهدان عینی می‌گویند رقم کشته‌شدگان ممکن است به هزاران نفر برسد. چین همواره این اعتراضات را به عنوان اقدامات ضدانقلابیونی که قصد براندازی حزب کمونیست حاکم را داشتند، توصیف می‌کند.
روبیو: حزب کمونیست چین در تلاش برای سانسور حقایق است
مارکو روبیو، وزیر خارجهٔ آمریکا، نیز روز سه‌شنبه شجاعت مردم چین را که در سرکوب خونین تظاهرات میدان تیان آن‌من کشته شدند را ستود.
او در بیانیه‌ای گفت: «امروز ما شجاعت مردم چین را گرامی می‌داریم که در تلاش برای استفاده از آزادی‌های بنیادین خود کشته شدند، و همچنین کسانی که هنوز به خاطر پیگیری عدالت و پاسخگویی درباره وقایع ۴ ژوئن ۱۹۸۹، تحت آزار و اذیت هستند».
آقای روبیو افزود: «حزب کمونیست چین فعالانه در تلاش است تا حقایق را سانسور کند، اما جهان هرگز آن را فراموش نخواهد کرد».
لین جیان، سخنگوی وزارت خارجهٔ چین، روز چهارشنبه در واکنش به این موضع‌گیری وزیر خارجهٔ آمریکا گفت: «اظهارات نادرست روبیو به شکلی مخرب تاریخ را تحریف می‌کند، و امری مداخله‌جویانه در امور داخلی چین است».
او اظهار داشت: «در رابطه با آشوب‌های سیاسی اواخر دههٔ ۸۰، دولت چین مدت‌هاست که به این نتیجه رسیده که مسیر سوسیالیسم با ویژگی‌های چینی، گزینهٔ تاریخ و ملت است».
استرالیا نیز با گرامیداشت این روز گفت که کانبرا همچنان خود را متعهد به حفاظت و حمایت از حقوق بشر، از جمله آزادی تجمع، آزادی بیان و مشارکت سیاسی می‌داند.
گرت ویلیامز، سرکنسول کل استرالیا در هنگ‌کنگ و ماکائو، در پستی در شبکه ایکس نوشت: «در این روز، ما به جوامع سراسر جهان می‌پیوندیم تا یاد و خاطره جان‌باختگان میدان تیانآنمن در ۴ ژوئن ۱۹۸۹ را گرامی بداریم».
