در آستانه نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، تهران بار دیگر درباره صدور قطعنامه احتمالی این شورا علیه ایران هشدار داد؛ در همین حال موسسه علوم و امنیت بین‌المللی تجزیه و تحلیل فنی خود درباره گزارش اخیر پادمانی آژانس درباره آزمایش‌های هسته‌ای ایران را منتشر کرده است.
نشست پنج روزه شورای حکام آژانس از امروز، دوشنبه ۱۹ خرداد، آغاز می‌شود و یکی از موارد دستورکار آن «راستی‌آزمایی و نظارت در جمهوری اسلامی ایران در پرتو قطعنامه ۲۲۳۱» ذکر شده است.
بر اساس گزارش‌ها، آمریکا به همراه سه کشور اروپایی بریتانیا، فرانسه و آلمان در صدد تصویب قطعنامه‌ای در این شورا هستند که ایران را بار دیگر پس از حدود بیست سال به نقض تعهدات هسته‌ای خود متهم می‌کند.
تهدید ایران به کاهش همکاری با آژانس
مقام‌های جمهوری اسلامی در روزهای اخیر هشدار داده‌اند که صدور قطعنامه علیه ایران در شورای حکام آژانس، و همچنین آغاز روند فعال‌سازی مکانیسم واکنش‌های تهران را به دنبال خواهد داشت.
در تازه‌ترین مورد بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران، شامگاه یکشنبه گفت که تهران «لیستی از موضوعات» را برای اجرا آماده کرده است که در صورت تصویب قطعنامه علیه ایران عملی خواهد کرد.
او در برنامه‌ای تلویزیونی گفت که بخشی از این موارد «اقدامات فنی» خواهد بود، و بخش دیگر مربوط به «نوع همکاری ما با آژانس» است و «قطعا آژانس نباید انتظار داشته باشد که همکاری گسترده و صمیمانه‌ای که جمهوری اسلامی ایران دارد را ادامه دهد».
مقام‌های جمهوری اسلامی سال‌های گذشته نیز پیش از نشست‌های شورای حکام آژانس درباره صدور قطعنامه علیه ایران هشدار داده بودند؛ از جمله پیش از نشست سال گذشته این شورا که در نهایت به تصویب قطعنامه منجر شد.
بهروز کمالوندی شامگاه یکشنبه در برنامه «گفت‌وگوی ویژه خبری» گفت که پس از قطعنامه سال گذشته، «ما تولید [اورانیوم غنی‌شده به میزان] ۶۰ درصد را هفت برابر کردیم، ۲۰ زنجیره راه‌اندازی کردیم، یعنی حدود ۳۳۰۰ ماشین پیشرفته جدید نصب کردیم».
این مقام سازمان انرژی اتمی ایران در عین حال گفت که تصویب قطعنامه علیه ایران در شورای حکام «از نظر روانی» منجر به «باز شدن مسیر» برای فعال شدن مکانیسم ماشه خواهد بود.
در صورت فعال شدن مکانیسم ماشه، شورای امنیت سازمان ملل درباره بازگشت خودکار تمامی تحریم‌ها علیه ایران تصمیم خواهد گرفت و به گفته کمالوندی، «متاسفانه شرایط به نحوی نیست که امیدی به وتو شدن قطعنامه‌ها توسط دوستان ما در چین و روسیه باشد».
نشست شورای حکام آژانس از جمله به بررسی گزارش اخیر رافائل گروسی، مدیرکل این نهاد، خواهد پرداخت.
به نوشته برخی خبرگزاری‌ها که متن این گزارش محرمانه را دیده‌اند، آقای گروسی از انباشت سریع اورانیوم با غلظت بالا در ایران ابراز «نگرانی جدی» کرده و همچنین جزئیات بیشتری درباره پیدا شدن رد اورانیوم در مکان‌های اعلام نشده ایران ذکر کرده است.
تحلیل فنی یک اندیشکده از گزارش اخیر آژانس
در همین حال «موسسه علوم و امنیت بین‌المللی»، اندیشکده مستقر در واشینگتن، جزئیات بیشتری از گزارش اخیر پادمانی آژانس درباره ایران را منتشر کرده است.
اعضای شورای حکام آژانس حدود هفت ماه پیش از مدیرکل این نهاد خواستند که گزارشی «جامع» درباره فعالیت‌های هسته‌ای ایران تهیه کند؛ خبرگزاری‌ها دهم خرداد اعلام کردند که نسخه‌ای از این گزارش محرمانه مدیرکل آژانس را مشاهده کرده‌اند.
مدیرکل آژانس در این گزارش محرمانه گفته است که ایران فعالیت‌های هسته‌ای مخفیانه خود را با موادی که به این نهاد اعلام نشده بود در سه مکان که از سال ۲۰۱۹ تحت بررسی آژانس قرار دارند (سایت‌های مریوان، ورامین و لویزان-شیان) انجام داده است.
موسسه علوم و امنیت بین‌المللی (ISIS) در تجزیه و تحلیل خود از گزارش جامع آژانس یادآور شده است که این سه سایت و همچنین «سایر مکان‌های مرتبط احتمالی» بخشی از یک برنامه سلاح‌های هسته‌ای بوده‌اند که معمولا با نام «طرح آماد» شناخته می‌شود.
بنابر این گزارش، ایران از سال ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۸ مواد هسته‌ای یا تجهیزات مرتبط با برنامه آماد را در تورقوزآباد نگهداری می‌کرد «و محل فعلی آنها مشخص نیست».
به نوشته این اندیشکده، طرح آماد رسما در سال ۲۰۰۳ پایان یافت، «اما تلاش‌های ایران برای دستیابی به سلاح‌های هسته‌ای پس از آن به شکلی محدودتر و پنهان‌تر ادامه یافت».
این اندیشکده در گزارش تحلیلی خود گفته است که گزارش پادمانی آژانس فاقد ارزیابی جامع از آخرین یافته‌های خود درباره «تمام فعالیت‌های تسلیحات هسته‌ای ایران چه در طول طرح آماد و چه پس از آن» است.
اندیشکده ISIS همچنین جزئیات فنی مشروحی درباره چهار آزمایش کلیدی هسته‌ای در سایت مریوان منتشر کرده و گفته است که گزارش آژانس برای اولین بار نشان می‌دهد که فعالیت‌ها در چهار مکان اعلام نشده (سایت‌های مریوان، تورقوزآباد، ورامین و لویزان-شیان) عمیقا با موضوع مواد هسته‌ای مفقود شده مرتبط هستند.
ایران می‌گوید به پرسش‌های آژانس درباره مکان‌های اعلام نشده و پیدا شدن رد اورانیوم در آنها پاسخ داده است؛ مقام‌های جمهوری اسلامی همچنین در روزهای اخیر پیدا شدن رد اورانیوم در دو سایت ورامین و تورقوزآباد را به اسرائیل نسبت داده و از «خرابکاری» در این سایت سخن گفته‌اند.
