سوریه و اسرائیل طی هفته‌های اخیر وارد گفت‌وگوهای مستقیم و حضوری شده‌اند که هدف از آن، کاهش تنش‌ها و جلوگیری از بروز درگیری در مناطق مرزی میان دو دشمن دیرینه عنوان شده است.
این خبر را خبرگزاری رویترز روز سه‌شنبه ۶ خرداد از قول پنج منبع آگاه گزارش کرده است.
این تماس‌های مستقیم، که برای نخستین بار گزارش می‌شود، گامی مهم در روابط کشورهایی به‌شمار می‌آید که دهه‌ها در دو سوی جبهه‌های خصومت در خاورمیانه قرار داشته‌اند.
این روند در حالی پیش می‌رود که ایالات متحده، دولت جدید اسلام‌گرای سوریه را به عادی‌سازی روابط با اسرائیل تشویق می‌کند و هم‌زمان، حملات هوایی اسرائیل به خاک سوریه نیز کاهش یافته است.
به نوشتهٔ رویترز، بر اساس گفتهٔ دو منبع سوری، دو منبع غربی و یک منبع اطلاعاتی منطقه‌ای، این گفت‌وگوها ادامهٔ تماس‌های غیرمستقیم پیشین از طریق واسطه‌هاست؛ تماس‌هایی که پس از سرنگونی بشار اسد توسط شورشیان اسلام‌گرای «هیئت تحریر الشام» در دسامبر گذشته، آغاز شد.
به گفتهٔ این منابع، که همگی به‌دلیل حساسیت موضوع نخواستند نام‌شان فاش شود، از سوی سوریه این مذاکرات را احمد دالاتی، مقام ارشد امنیتی و فرماندار تازه‌منصوب استان قنیطره، رهبری می‌کند؛ استانی که هم‌مرز با بلندی‌های اشغالی جولان است. دالاتی اخیراً مسئولیت امنیت استان سویدا، محل سکونت اقلیت دروزی سوریه را نیز بر عهده گرفته است.
رویترز نتوانسته تأیید کند که نمایندگان طرف اسرائیلی چه کسانی بوده‌اند، اما دو منبع گفته‌اند که این افراد نیز از مقام‌های امنیتی بوده‌اند. سه منبع دیگر اظهار داشتند که چند دور گفت‌وگوی حضوری، از جمله در مناطق تحت کنترل اسرائیل، برگزار شده است.
سازمان‌های رسمی در اسرائیل و سوریه تاکنون به درخواست رویترز برای اظهارنظر در این‌باره پاسخ نداده‌اند.
اوایل ماه جاری، احمد الشرع، رئیس‌جمهور سوریه، برای نخستین‌بار وجود مذاکرات غیرمستقیم با اسرائیل را تأیید کرد و گفت هدف از این گفت‌وگوها کاستن از تنش‌هاست. این اظهارات پس از آن بیان شد که رویترز از نقش میانجی‌گری امارات متحده عربی در این مذاکرات خبر داده بود.
اسرائیل از زمان جنگ شش‌روزه در سال ۱۹۶۷ بلندی‌های جولان را در اشغال دارد و پس از سقوط اسد نیز بخش‌های دیگری از خاک سوریه را به‌بهانهٔ نگرانی از پیشینهٔ تندرو دولت جدید، به کنترل خود درآورد. اسرائیل همچنین کارزار گسترده‌ای از حملات هوایی علیه زیرساخت‌های نظامی سوریه به راه انداخت.
با این حال، در هفته‌های اخیر هم شدت این حملات کاهش یافته و هم لحن انتقادی اسرائیل فروکش کرده است.
منبع اطلاعاتی منطقه‌ای در گفت‌وگو با رویترز، دیدار میان دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، و احمد الشرع در ۱۴ ماه مه در ریاض را نقطهٔ عطفی در سیاست آمریکا نسبت به سوریه توصیف کرد؛ دیداری که به گفتهٔ این منبع، اسرائیل را ناچار کرد تا در راه رسیدن به تفاهم با دولت جدید دمشق گام بردارد.
خبر گفت‌وگو برای کاهش تنش بین اسرائیل و سوریه درحالی مخابره می‌شود که حاکمان جدید سوریه از ابتدای به قدرت رسیدن بارها از سیاست‌ها و «جاه طلبی‌های ویرانگر» جمهوری اسلامی ایران در این کشور به شدت انتقاد کرده و از همان روزهای آغازین، ورود شهروندان و همچنین کالاهای ایران به سوریه را ممنوع اعلام کرده‌اند.
تغییر لحن برلین نسبت به عملیات اسرائیل در غزه
وزیر خارجه آلمان روز سه‌شنبه هشدار داد که کشورش ممکن است گام‌هایی علیه اسرائیل بردارد و تأکید کرد که برلین سلاح‌هایی را که ممکن است ناقض قوانین بشردوستانه باشند به اسرائیل صادر نخواهد کرد.
این موضع‌گیری همراه با اظهارات انتقادی تازۀ فریدریش مرتز، صدراعظم آلمان، شدیدترین انتقاد علنی دولت آلمان از اقدامات اسرائیل در نوار غزه از زمان آغاز جنگ در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ تاکنون به‌شمار می‌رود.
آلمان که همواره به‌دلیل گذشته تاریخی خود در قبال یهودیان، از اسرائیل حمایت کرده، اکنون هم‌زمان با بازنگری اتحادیه اروپا در سیاست‌هایش و تهدید کشورهای دیگر نظیر بریتانیا، فرانسه و کانادا به اقدامات مشخص علیه اسرائیل، لحن خود را تغییر داده است.
یوهان واده‌فول، وزیر خارجه آلمان، در گفت‌وگو با شبکه «و.د.اِر» گفت که نباید از تعهد تاریخی آلمان به اسرائیل برای توجیه بمباران‌های گسترده و بحران انسانی در غزه سوءاستفاده شود.
در حالی‌که هنوز تصمیم نهایی برای توقف کامل صادرات اعلام نشده، دولت آلمان هشدار داده که در صورت احتمال آسیب به غیرنظامیان، از صدور سلاح به اسرائیل خودداری خواهد کرد. همچنین، هیچ سفارش تسلیحاتی جدیدی برای اسرائیل در دستور کار نیست.
در پی ادامهٔ حملات گسترده اسرائیل در نوار غزه که طی روزهای اخیر ده‌ها کشته برجای گذاشته و بنابر گزارش‌ها، بحران گرسنگی در میان دو میلیون ساکن این منطقه شدت یافته است، صدراعظم آلمان لحن خود در قبال تل‌آویو را به‌طور بی‌سابقه‌ای تغییر داده است.
فریدریش مرتز در فنلاند گفت که منطق این حملات برایش «قابل درک نیست» و افزود که نمی‌داند این اقدامات چگونه به هدف مبارزه با تروریسم خدمت می‌کند.
این چرخش در موضع‌گیری آلمان در حالی رخ می‌دهد که تلاش‌ها برای احیای آتش‌بس موقت در نوار غزه، که در ماه مارس شکست خورد، پیشرفت ملموسی نداشته است؛ هرچند برخی دیپلمات‌ها از ادامهٔ مذاکرات در دوحه خبر داده‌اند.
مرتز که پیش‌تر وعده داده بود نتانیاهو را علی‌رغم حکم بازداشت دیوان کیفری بین‌المللی در آلمان میزبانی خواهد کرد، قرار است این هفته با نخست‌وزیر اسرائیل گفت‌وگو کند.
سفیر اسرائیل در برلین در واکنش به انتقادهای اخیر گفته است که «به دقت به سخنان مرتز گوش می‌دهیم، زیرا او دوست ماست»، اما تعهد مشخصی از سوی تل‌آویو ارائه نشده است.
