مخابرۀ والس «دانوب آبی» به فضا در دویستمین زادروز یوهان اشتراوس

پارتیتور والس «دانوب آبی» در موزه یوهان اشتراوس در وین

والس «دانوب آبی» در دویستمین زادروز خالق آن یوهان اشتراوس که به او لقب «پادشاه والس‌ها» داده‌اند، به فضا فرستاده می‌شود.

این قطعۀ کلاسیک که ارکستر سمفونیک وین آن را اجرا می‌کند، قرار است در روز ۳۱ مه (۱۰ خرداد) به‌مناسبت دویستمین زادروز یوهان اشتراوس دوم و همچنین پنجاهمین سالگرد تأسیس آژانس فضایی اروپا به سوی فضا مخابره شود.

این رویداد به‌صورت زنده پخش خواهد شد و نمایش‌های عمومی رایگانی نیز از آن در وین، مادرید و نیویورک برگزار خواهد شد.

اگرچه از نظر فنی امکان مخابرۀ زندۀ موسیقی وجود دارد، اما به‌گفتۀ مسئولان این برنامه، برای جلوگیری از مشکلات فنی، نسخۀ ضبط‌شده‌ای از تمرین روز قبل ارکستر پخش خواهد شد و اجرای زنده صرفاً به‌عنوان همراهی استفاده می‌شود.

یوهان اشتراوس دوم

امواج رادیویی این موسیقی با سرعت نور، یعنی حدود ۳۰۰ هزار کیلومتر در ثانیه به فضا می‌شتابند. با این سرعت، موسیقی در ۱.۵ ثانیه از ماه عبور می‌کند، در ۴.۵ دقیقه از مریخ، در ۳۷ دقیقه از مشتری و در چهار ساعت از نپتون می‌گذرد. در طی ۲۳ ساعت، این سیگنال‌ها به فاصله‌ای برابر با فضاپیمای «وویجر ۱» ناسا می‌رسند که اکنون بیش از ۲۴ میلیارد کیلومتر از زمین فاصله دارد.

ناسا نیز در سال ۲۰۰۸، به مناسبت پنجاهمین سالگرد خود، ترانۀ «سرتاسر کیهان» (Across the Universe) از گروه بیتلز را به اعماق فضا فرستاد. سال گذشته نیز ترانۀ «باران» از میسی الیوت به‌سوی سیارۀ زهره مخابره شد.

حتی موسیقی‌هایی از مریخ به زمین مخابره شده‌اند. در سال ۲۰۱۲، کنترل‌کنندگان پرواز در آزمایشگاه پیشرانۀ جت ناسا قطعه‌ای از ویل.آی.‌ام را برای مریخ‌نورد «کنجکاوی» فرستادند و این فضاپیما آن را به زمین بازگرداند.

این موارد از جمله انتقال‌های فضایی عمیق هستند و با موسیقی‌هایی که از دهه ۱۹۶۰ میان ایستگاه کنترل مأموریت ناسا و فضانوردان مدارگرد ردوبدل می‌شود، تفاوت دارند.

اکنون نوبت اشتراوس است؛ آهنگسازی که در انتخاب موسیقی برای صفحات طلایی فضاپیماهای وویجر در سال ۱۹۷۷ نادیده گرفته شد. این فضاپیماها هرکدام یک صفحۀ مسی روکش‌طلایی حاوی ۹۰ دقیقه موسیقی، صداها و تصاویر زمین را به همراه یک سوزن و دستورالعمل پخش با خود دارند.

این صفحات به انتخاب کارل ساگان و گروهش، قطعاتی از باخ، بتهوون، موتزارت و استراوینسکی را در خود دارند، اما والس معروف اشتراوس با وجود حضور در فیلم «۲۰۰۱: ادیسه فضایی» استنلی کوبریک در میان آن‌ها نبود.

بیشتر در این باره: ارتباط ناسا با کاوشگر فضایی «وویجر ۲» در ۲۰ میلیارد کیلومتری کره زمین دوباره برقرار شد

اطلاعات ضبط‌شده در این صفحه‌ها شامل نقشه‌ای از منظومه خورشیدی، قطعه‌ای اورانیوم به عنوان زمان‌نگار پرتوزا برای نشان دادن تاریخ پرتاب کاوشگر به فضا و یک راهنمای نمادین برای توضیح نحوۀ دریافت اطلاعات از این صفحه‌ها (پخش صدای این صفحه‌ها) است.

گفتاری به فارسی نیز در این لوح وجود دارد که شامل پیام دوستی فارسی‌زبانان به یابندگان این لوح است. پیامی کوتاه به همراه دو بیت مشهور از سعدی: «درود بر ساکنین ماوراء آسمان‌ها، بنی آدم اعضای یک پیکرند/ که در آفرینش ز یک گوهرند/ چو عضوی بدرد آورد روزگار/ دگر عضوها را نماند قرار.»

کاوشگرهای وویجر اکنون در فضای میان‌ستاره‌ای سفر می‌کنند.

اکنون دفتر گردشگری وین، زادگاه اشتراوس، می‌خواهد این «اشتباه کیهانی» را جبران کند و «معروف‌ترین والس تاریخ» را به خانۀ نهایی‌اش، یعنی ستارگان، بفرستد.

قرار است آنتن رادیویی بزرگ ئی‌اس‌ای (ESA) در اسپانیا که بخشی از شبکۀ فضای دور این آژانس است، به سمت وویجر ۱ نشانه رود تا «دانوب آبی» به آن مسیر ارسال شود.

جوزف اشباخر، مدیرکل آژانس فضایی اروپا، گفته است: «موسیقی به‌شیوه‌ای خاص ما را از دل زمان و فضا به هم پیوند می‌دهد. آژانس فضایی اروپا مفتخر است که در کنار یوهان اشتراوس دوم روی صحنه می‌رود و الهام‌بخش دانشمندان و کاوشگران آینده‌ای می‌شود که شاید روزی با نوای سرود فضا سفر کنند.»

یوهان اشتراوس دوم (۱۸۲۵–۱۸۹۹) آهنگساز و رهبر ارکستر اتریشی بود که به‌عنوان «پادشاه والس‌ها» شناخته می‌شود. او با ساخت بیش از ۵۰۰ اثر موسیقایی، به‌ویژه والس‌های مشهور مانند «دانوب آبی»، نقش بزرگی در محبوب‌سازی موسیقی رقص و سبک سبک‌بار کلاسیک ایفا کرد.

اشتراوس در دوران زندگی‌اش شهرت جهانی داشت و آثارش همچنان در کنسرت‌ها، جشن‌ها و برنامه‌های کلاسیک در سراسر جهان اجرا می‌شود.